Georg Baus (1889-1971), ‘Bei den Kannibalen von Papua’, 1936
Litho, 75,1 x 50,1 cm
Objectnummer ABAF5130

Alexandra van Kleef
Alexandra van Kleef is kunsthistoricus, gespecialiseerd in collectiemanagement. Zij werkt bij de afdeling Kunstcollecties van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed als projectleider voor de verhuizing van de collectie naar het nieuwe CollectieCentrum Nederland. Daarnaast geeft ze samen met de South African Museums Association trainingen collectiebeheer en conservering in Zuid-Afrika.

Alexandra van Kleef

"De Rijksdienst heeft een grote collectie affiches, in totaal meer dan 6000. Ze hebben zeer diverse onderwerpen, zoals reclames, aankondigingen van tentoonstellingen of politieke thema’s. Het kunnen ook affiches zijn van de uitgave van een boek, zoals in dit geval.

Merlin Moore Taylor (1886-1939) was een Amerikaanse journalist uit Batesville, Arkansas, en de schrijver van het boek Where Cannibals Roam in 1924, een beschrijving van Papoea-Nieuw-Guinea. Op het affiche is de Duitse vertaling uit 1925 te zien: Bei den Kannibalen von Papua. Auf unbekannten Pfaden im Innern Neuguineas. Het boek is in 1926 ook nog in Amerika verschenen onder de titel The Heart of Black Papua.

Het boek laat een duidelijk tijdsbeeld zien, een tijd van ontdekkingsreizen in een gebied waar mensen uit de Westerse wereld niet of nauwelijks geweest waren. De verschillende titels en de manier van schrijven doen het voorkomen als een spannend avonturenboek: onbekend terrein, donkere jungles en kannibalen. De onbekendheid zorgt ervoor dat het land en de inwoners worden gezien als vreemd en zelfs angstaanjagend."

Afbeelding van een affiche door Georg Baus (1889-1971), ‘Bei den Kannibalen von Papua’ (detail), 1936 Object ABAF5130
Georg Baus (1889-1971), ‘Bei den Kannibalen von Papua’ (detail), 1936
Simone Zeefuik
Simone Zeefuik is schrijver, programmeur en organisator. In haar werk richt zij zich op representatie, inclusiviteit en Black Joy in relatie tot musea, film, theater en protesten tegen #FortEU’s koloniale asielbeleid. Zij is onder andere programmeur bij het Bijlmer Parktheater en gastdocent bij het door Zawdie Sandvliet geïnitieerde vak Afro-Nederlandse Studies.

Simone Zeefuik

"Titels als ‘Bei den Kannibalen von Papua’ worden bedacht door en zijn bedoeld voor personen die bevolkingsgroepen waar ze niet toe behoren, slechts kunnen zien door de lenzen van angst, verwondering en ridiculisering. De illustratie is het werk van de Duitse kunstenaar Georg Baus. Hij werkte van 1912 tot het uitbreken van de eerste Europese oorlog, ook bekend als de Eerste Wereldoorlog, voor F.A. Brockhaus, de uitgeverij die het boek Bei den Kannibalen von Papua op de markt bracht.

Naast Bei den Kannibalen von Papua schreef de journalist Merlin Moore Taylor (1886-1939) meerdere boeken, essays en artikelen over Papoea. De Engelse uitgaven dragen titels als The Heart of Black Papua, The White Gold Pirate en The Place of Madness.

De stijl waarin de persoon is getekend, toont de verbeelding en verwachting van het koloniale gedachtegoed dat de basis vormt van eurocentrische gedrags- en sociale wetenschappen. Deze benadering van Zwarte en niet-Zwarte bevolkingsgroepen legitimeert en reproduceert de mythe dat witheid en alles wat daarbij hoort superieur is."

In hoeverre wordt deze Papoea, op het boek en op dit affiche, letterlijk tentoongesteld met een westerse blik?

Anniek Bakker
Anniek Bakker studeerde in juni 2019 af aan de Reinwardt Academie in de richting collectiemanagement. Voor haar afstudeerscriptie verdiepte zij zich in het zichtbaar maken van de human zoo binnen de Wereldtentoonstelling van 1883 in Amsterdam.

Anniek Bakker

"Dit affiche was bedoeld om het boek van Merlin Moore Taylor te promoten. Een boek dat nu een verouderd en omstreden beeld geeft van (een groep) Papoea’s. Deze Papoea’s worden door dit affiche op een bepaalde manier tentoongesteld aan het publiek. Door de afbeelding en de titel kunnen vooroordelen ontstaan. Het is een ingewikkeld object.

Wat het meeste opvalt aan de tekening op het affiche zijn de gelaatstrekken van de man. Zijn neus is groot weergegeven, maar waarom wordt dit benadrukt? De kleur rond de ogen is donkerder gemaakt, wat hem een onvriendelijke en onheilspellende uitstraling geeft. De veren die geplaatst zijn op zijn hoofd, geven een gevoel van ‘primitiviteit’.

Door het beeld dat het affiche van de Papoea’s schetst, lijkt het op het fenomeen van de human zoo. De human zoo is een expositie waarin mensen met verschillende etnische achtergronden worden tentoongesteld aan een publiek. Dit gebeurde vaak volgens een westers beeld van de betreffende cultuur. In hoeverre wordt deze Papoea, op het boek en op dit affiche, letterlijk tentoongesteld met een westerse blik?"

Afbeelding van een affiche door Georg Baus (1889-1971), ‘Bei den Kannibalen von Papua’, 1936 Object ABAF5130
Georg Baus (1889-1971), ‘Bei den Kannibalen von Papua’, 1936