‘Black Beauty on Stars & Stripes’

Simone Vermaat

"In 1966 had de jonge kunstenaar Toni Burgering zijn eerste solotentoonstelling bij Galerie Delta in Rotterdam. Burgering, volgens overlevering een opvallende verschijning in geel pak, presenteerde onder de titel ‘The Tony story’ schilderijen van schaars geklede vrouwen die overduidelijk op Amerikaanse pin-ups of playmates waren geïnspireerd. Dit schilderij, volgens de catalogus getiteld ‘Black Beauty on Stars & Stripes’, toont ons een zwarte vrouw liggend in een uitdagende pose op de Amerikaanse vlag. Burgering leverde dit schilderij in hetzelfde jaar nog in bij de BKR-commissie in Rotterdam, waarna het werd toebedeeld aan het Rijk. Het schilderij heeft sindsdien het depot nooit meer verlaten. Dat heeft wellicht te maken met het expliciete, directe karakter en het ongemak dat het werk bij sommige beschouwers zou kunnen oproepen. Tegelijkertijd refereert de voorstelling ook sterk aan de (wereldwijde) protesten tegen de Vietnamoorlog en de opkomst van de Civil Rights Movement in de Verenigde Staten. En het fenomeen pin-upgirl kan gezien worden als symbool van de objectificatie van de vrouw, maar ook van de emancipatie en de vrouwelijke seksualiteit. Kortom, het is niet eenvoudig om voor dit gelaagde werk de juiste context te vinden waarin het getoond kan worden."

Simone Zeefuik

"De titel waarmee het schilderij in de collectiedatabase was opgenomen, is ‘Negervrouw met Amerikaanse vlag’. Het n-woord, de koloniale term waarmee Zwarte personen in eurocentrische teksten beschreven worden, is racistisch. De term ‘neger’ verscheen in 1644 voor het eerst in een Nederlands woordenboek. Volgens de definitie had het woord betrekking op ‘de lading van een slavenschip’. De samenvoeging met het woord ‘vrouw’ geeft blijk van een koloniaal én uiterst actueel gedachtegoed waarbij ‘vrouw’ slaat op ‘witte vrouw’. Hiermee is dit schilderij onderdeel van het fenomeen waarbij niet-Zwarte kunstenaars Zwarte vrouwen exotiseren, fetisjeren en seksualiseren. Waarom koos Burgering niet voor een naakte witte vrouw?

Toni Burgering startte zijn kunstenaarschap in de Barneveldse bioscoop en het Grand Theatre in Amersfoort waar hij zijn eerste portretten van filmsterren maakte. Daarnaast maakte de geboren en getogen Barnevelder onder andere een poster voor de lokale patatzaak De Straaljager, een muurschildering in het oude BDU-gebouw en nam hij de vormgeving van het Barneveldse gemeentehuis voor zijn rekening.

Het Algemeen Dagblad/Rotterdams Dagblad herdacht Burgering als neon-kunstenaar. Een van zijn meest bekende kunstwerken in de havenstad is de in neonverlichting geschreven dichtregel ‘Alles van waarde is weerloos’ van Lucebert op het dak van de verzekeringsmaatschappij Nieuw Rotterdam."

Aspha Bijnaar

"Zodra een vlag gehesen wordt, gaan we eerbiedig staan, op nationale feestdagen zwaaien we ermee of we verbranden hem als vorm van protest. Dus wat doet een zwarte vrouw liggend op de vlag van de Verenigde Staten, met haar vruchtbare schoot juist op dat deel waarop de witte sterren staan afgebeeld? Het schilderij is gemaakt in 1966, twee jaar nadat de Civil Rights Act werd aangenomen. Deze wet maakte een einde aan de door de staatsoverheid gereguleerde rassenscheiding door de belangrijkste vormen van discriminatie van Afro-Amerikanen te verbieden. Racisme en discriminatie zijn desondanks een sterk aanwezige dimensie gebleven in de Amerikaanse samenleving. Anders dan de Caribische koloniën waar de voormalige onderdrukker aan de andere kant van de Atlantische Oceaan woont, wonen zwarten in Amerika zij aan zij met hun voormalige onderdrukkers. Dat maakt de erfenis van racisme en discriminatie veel meer voelbaar dan in Suriname, Aruba en Curaçao. Voor veel inwoners van de Verenigde Staten staat de vlag voor de (persoonlijke) vrijheden en rechten die de Grondwet en de Onafhankelijkheidsverklaring borgen. De vrouw op het schilderij is zwart, aantrekkelijk en naakt. Kwetsbaar in haar naaktheid. Ze ligt in een bevallige pose op de vlag als ligt ze op een tapijt, met bips en vulva precies op de sterrenhemel die symbool staat voor de 50 staten van Amerika. Alsof zij wil zeggen: ook wij zwarten bouwen voortdurend een nieuwe toekomst voor Amerika en hebben dus net zoveel recht op de vrijheden die Amerika proclameert."